ساخت GPT سفارشی برای مبتدیان
GPTهای سفارشی یکی از کاربردیترین روشها برای شخصیسازی هوش مصنوعی هستند، بهگونهای که حس «اختصاصی برای شما» داشته باشد و نه یک ربات یکسان برای همه. به جای اینکه هر بار که یک کار را شروع میکنید، با پرامپتهای طولانی سر و کله بزنید، میتوانید یک دستیار متمرکز بسازید که اهداف شما را درک کند، لحن شما را دنبال کند و نتایج را دقیقاً در قالب دلخواه شما ارائه دهد – بدون نیاز به نوشتن کد. این راهنمای مبتدیپسند، توضیح میدهد که GPT سفارشی چیست، چرا ممکن است بخواهید یکی بسازید و چگونه میتوانید با استفاده از GPT Builder در ChatGPT، نسخه خودتان را ایجاد کنید. همچنین مثالها، مشکلات رایج و مسیرهای یادگیری در گیت را خواهید یافت تا در صورت تمایل، تمرین عملی و سازمانیافته داشته باشید.
GPT سفارشی چیست؟
یک GPT سفارشی نسخهای شخصیسازیشده از ChatGPT است که با دستورالعملها، دانش و قواعد رفتاری خودتان تنظیم میکنید. در عمل، شما در حال طراحی یک متخصص هستید که بهطور قابل اعتماد یک کار مشخص را برای شما یا تیمتان بهخوبی انجام میدهد. شما میتوانید: نقش و لحن را تعریف کنید، انتظارات قالببندی را مشخص کنید، فایلهایی برای پشتیبانی پاسخها بارگذاری کنید و در صورتی که در پلن شما موجود باشد، قابلیتهایی مانند مرور وب یا اجرای کد را فعال کنید. تمام این مراحل از طریق یک فرآیند راهنماییشده در GPT Builder انجام میشود، بنابراین نیازی به کدنویسی نیست.
روشهای رایج استفاده از GPTهای سفارشی عبارتند از:
دستیارهای شخصی: همیار مطالعه، مربی ثبت روزانه، ردیاب عادتها
تولیدکننده محتوا: طرحبندی بلاگ، پستهای شبکههای اجتماعی، توضیحات محصولات
ابزارهای کسبوکار: پرسش و پاسخ پایگاه دانش، ارزیابی سرنخها، پیشنویس استانداردهای عملیاتی (SOP)
همراهان یادگیری: رباتهای توضیحدهنده، سازنده آزمون یا فلشکارت
عاملهای وظیفهمحور: اصلاح رزومه، ساخت جدول زمانی پروژه، مربی «کد من را توضیح بده»
اگر در هوش مصنوعی تازهکار هستید، یک GPT سفارشی را مانند یک کارآموز در نظر بگیرید که بهطور فوقالعادهای آموزش دیده است – کسی که هرگز دستورالعملهای شما را فراموش نمیکند، تنها به منابعی که تأیید کردهاید مراجعه میکند و نتایج را دقیقاً همانطور که خواستهاید قالببندی میکند.
چرا باید یک GPT سفارشی بسازیم؟
اکثر ما هر بار که یک گفتگوی جدید را باز میکنیم، ترجیحات خود را تکرار میکنیم: «از این لحن استفاده کن»، «قالببندی مثل این باشد»، «به این صفحه گسترده مراجعه کن»، «اطلاعات اضافی وارد نکن». یک GPT سفارشی این قواعد را مستقیماً در دستیار قرار میدهد، بنابراین وقتی به ChatGPT پرامپت میدهید، تنظیمات سریعتر و مؤثرتر انجام میشود، خروجیها یکنواختتر خواهند بود و نیاز به بازنگری و اصلاح کمتر خواهد بود.
چه انتظاری از یک GPT سفارشی داشته باشیم
صرفهجویی در زمان برای کارهای تکراری. جایگزینی پرامپتهای چندمرحلهای با جریانهای کاری یککلیک که مطابق نیاز شما تنظیم شدهاند.
خروجیهای باکیفیت و منطبق با برند. تثبیت لحن، اهداف و قالببندی تا مجبور نباشید همان پیشنویس را سه بار بازنویسی کنید.
نمونهسازی بدون اصطکاک. نیازی نیست توسعهدهنده باشید تا یک دستیار مفید برای تیم خود «تولید» کنید.
نشانهای در پرتفوی شما. یک GPT سفارشی کاربردی همراه با یک توضیح کوتاه از نحوه ساخت و بهبود آن، میتواند به شما در جلب توجه کارفرمایان کمک کند.
نمونههایی از کاربرد GPTهای سفارشی
خالقان محتوا، بازاریابان، کارآفرینان مستقل، تیمهای پشتیبانی، معلمان و علاقهمندان به بهرهوری همگی میتوانند از این ابزار بهره ببرند. اگر کار شما شامل قالبهای تکرارشونده، زمینه پایه مداوم، تحلیلهای روتین یا پرسشهای متداول است، یک GPT سفارشی میتواند ساعتها کار را به چند دقیقه کاهش دهد. در ادامه نمونههایی از کاربردهای شخصی و کسبوکاری آمده است.
حوزه کسبوکار حرفهایها
GPT مدیر پروژه
هدف: تبدیل فهرستهای وظایف اولیه به جدول زمانی با مشخص شدن مالک، وابستگیها، ریسکها و یادداشتهای وضعیت.
ورودیها: فهرست وظایف، مهلت هدف، اعضای تیم و هر محدودیت یا شرط غیرقابل مذاکره شناختهشده.
خروجیها: جدولی شامل وظیفه، مالک، شروع/پایان، وابستگی، ریسک و اقدام بعدی؛ بهعلاوه خلاصه وضعیت هفتگی.
نکات سیستمی: «مالکهای گمشده یا وابستگیهای نامشخص را علامتگذاری کنید. کاهش ریسک را پیشنهاد دهید. بهروزرسانیها را زیر 150 کلمه نگه دارید.»
بررسی موفقیت: آیا میتواند یک جدول زمانبندی منسجم و خلاصه وضعیت کوتاهی تولید کند که یک ذینفع در کمتر از 60 ثانیه بتواند آن را بخواند؟
GPT توضیحدهنده کد
هدف: ترجمه کد و الگوریتمها به زبان ساده انگلیسی همراه با توضیح پیچیدگی، موارد حاشیهای و مفاهیم تست.
ورودیها: قطعه کد یا تابع، زبان برنامهنویسی و هر محدودیت یا رفتار پیشبینیشده شناختهشده.
خروجیها: توضیح گامبهگام، پیچیدگی Big-O، سه مورد حاشیهای و یک طرح تست حداقلی.
نکات سیستمی: «فرض کنید خواننده فنی است اما با این کد آشنا نیست. وضوح را بر اصطلاحات تخصصی ترجیح دهید. در صورت درخواست، یک آزمون «teach-back» ارائه دهید.»
بررسی موفقیت: آیا یک توسعهدهنده مبتدی میتواند بعد از خواندن خروجی، توضیح دهد کد چه کاری انجام میدهد و یک تست ساده بنویسد؟
کاربردهای شخصی
مربی ثبت روزانه (Journaling coach)
هدف: استفاده از پرامپتهای سبک CBT برای هدایت نوشتن تأملی، بهگونهای که غیر بالینی و حمایتی باشد. پرامپتهای سبک CBT سوالات یا تمرینهایی هستند که از درمان شناختی رفتاری الهام گرفته شده و به افراد کمک میکنند الگوهای فکری، احساسی و رفتاری خود را شناسایی و دیدگاههای متعادلتر یا سازندهتری را بررسی کنند. این پرامپتها باید خودآگاهی را تشویق کنند، الگوهای فکری غیرسازنده را به چالش بکشند و تأمل را تقویت کنند – بدون اینکه نوشتن را بهعنوان درمان معرفی کنند.
ورودیها: یک یادداشت کوتاه از حالت روحی یا توضیح شرایط، محرکهای اختیاری و زمان در دسترس (مثلاً 5 دقیقه).
خروجیها: سه سوال مشخص، یک بازنگری کوتاه و یک اقدام روزانه کوچک.
نکات سیستمی: «یک اعلامیه شفاف درج کنید: این درمان یا مشاوره پزشکی نیست. در صورت اشاره به خودآزاری، موضوع را به خدمات بحران منتقل کنید.»
بررسی موفقیت: پرامپتها مشخص و کاربردی باشند و پاسخ همیشه شامل اعلامیه و گام بعدی باشد.
GPT نویسنده رزومه
هدف: شخصیسازی رزومهها و خلاصهها مطابق توضیحات شغلی مشخص با تنظیمات لحن (رسمی، دوستانه، مختصر).
ورودیها: رزومه فعلی شما (ورد یا متن)، توضیحات شغل هدف و هر دستاورد لازم.
خروجیها: نکات کلیدی سازگار با ATS، خلاصه حرفهای مطابق نقش و چکلیست «تطبیق مهارتها». منظور از سازگار با ATS این است که محتوا به گونهای قالببندی و نگارش شده باشد که سیستمهای ردیابی متقاضی (نرمافزار استخدامی که رزومهها را اسکن میکند) بتوانند به راحتی کلیدواژههای مرتبط را شناسایی کنند و اطمینان حاصل شود که درخواست شما از مرحله اولیه عبور میکند.
نکات سیستمی: «هرگز تجربهای را جعل نکنید. در صورت امکان، تأثیرات را با عدد و آمار نشان دهید. برای هر بخش، دو گزینه از نظر لحن ارائه دهید.»
بررسی موفقیت: آیا میتواند تنها در یک مرحله، بخشی از سوابق کاری آمادهی کپی ارائه دهد که با شرح شغل (JD) مطابقت داشته باشد؟
GPT همیار مطالعه (Study buddy)
هدف: تبدیل یادداشتها به تمرینهای یادگیری فعال و ارزیابیهای کوتاه.
ورودیها: یادداشتها یا اسلایدهای درس، موضوع هدف و مدت زمان جلسه.
خروجیها: 10 فلشکارت، یک آزمون پنج سوالی با پاسخها و یک خلاصه سهنقطهای.
نکات سیستمی: «مفاهیم با بازدهی بالا را اولویت دهید. سوالات یادآوری و کاربردی را ترکیب کنید. زبان را ساده نگه دارید.»
بررسی موفقیت: شما میتوانید یک جلسه متمرکز 15 دقیقهای را کامل کنید که باعث بهبود یادآوری در تلاش بعدی میشود.
راهنمای گامبهگام: چگونه یک GPT سفارشی بسازیم
کلید یک GPT سفارشی قدرتمند، تمرکز است. یک دامنه محدود بهتر از رویکرد «همهکاره» است. ابتدا چیزی کوچک، مفید و قابل تکرار بسازید و سپس گسترش دهید. از راهنمای گامبهگام ما برای ساخت اولین نسخه خود استفاده کنید.
گام 1: هدف خود را مشخص کنید
قبل از راهاندازی Builder، به سه سوال زیر پاسخ دهید:
این GPT برای چه کسی است: شما، تیم شما یا مشتریان؟
کدام کار باید بهطور قابل اعتماد انجام شود؟
چه ورودیها و خروجیهایی را مدیریت خواهد کرد (نکات فهرستشده، جدولها، پیشنویسها → فایلها، لینکها، یادداشتها)؟
GPTهای سادهتر راحتتر بهبود مییابند و عملکرد بهتری دارند، بنابراین دامنه را محدود نگه دارید. ابتدا چند مورد ضروری را بررسی کنید تا از ایجاد موانع در طول ساخت جلوگیری شود (مهارتها، دسترسیها، ابزارها و دادهها). با این مجموعه پیشنیازها شروع کنید:
مهارتها
توانایی ارزیابی انتقادی محصولات و نوشتن دستورالعملهای دقیق و روشن.
دانش پایهای از حوزه هدف (مثلاً رزومه، برنامهریزی پروژه، روشهای مطالعه) برای ارزیابی کیفیت.
آشنایی با مدیریت فایلها (PDF/CSV/Docs)، کپی متن و قالببندی نتایج.
حساب کاربری و دسترسیها
دسترسی به GPT Builder را تأیید کنید
GPT Builder در پلنهای Plus، Pro، Team، Enterprise و Edu موجود است.
به chatgpt.com/gpts بروید — روی + Create کلیک کنید. اگر آن را نمیبینید، ممکن است پلن شما یا ادمین دسترسی را محدود کرده باشد.
ابزارها را بررسی کنید
مرور وب: در GPT Editor → Configure → Capabilities – گزینه Web Search را فعال کنید.
بارگذاری و تحلیل فایلها: در یک چت، بررسی کنید آیا آیکون گیره وجود دارد. در ویرایشگر GPT، گزینه Code Interpreter & Data Analysis را فعال کنید.
اجرای کد: از طریق Code Interpreter & Data Analysis فعال میشود.
مجوزهای محل کار را بررسی کنید
استفاده از دادهها: کاربران Free/Plus میتوانند از طریق Settings → Data Controls از اشتراک دادهها انصراف دهند. دادههای Team/Enterprise بهطور پیشفرض برای آموزش استفاده نمیشوند.
اشتراکگذاری: در GPT Editor، از دکمه Share برای تعیین دسترسی استفاده کنید (فقط من / افراد مشخص / Workspace).
ابزارهای خارجی: اگر از APIها یا کانکتورها استفاده میکنید، مطمئن شوید که برای استفاده در محل کار تأیید شدهاند.
سختافزار و نرمافزار
یک لپتاپ یا دسکتاپ با مرورگر مدرن و اتصال اینترنت قابل اعتماد.
ابزارهای اختیاری: یک PDF reader، نرمافزار صفحه گسترده (برای فایلهای CSV) و یک ویرایشگر متن ساده برای نوشتن دستورالعملها.
دادهها و فایلها
فقط از منابع معتبر و گردآوری شده استفاده کنید که اجازه دسترسی به آنها را دارید (مثلاً راهنمای برند/سبک، پرسشهای متداول، SOPها، مستندات محصول).
فایلها را مختصر و مرتبط نگه دارید؛ اسناد بزرگ را به بخشهای کوچکتر و موضوعمحور تقسیم کنید.
2–3 نمونه ورودی و خروجی استاندارد در قالب دقیق مورد نظر خود آماده کنید و در ساخت GPT بگنجانید.
حریم خصوصی، امنیت و انطباق
دادههای حساس (اطلاعات شخصی، مدارک ورود، جزئیات محرمانه) را حذف یا پنهان کنید، مگر اینکه مجوز صریح برای استفاده از آنها داشته باشید.
- در صورتی که کاربرد شما با موضوعات تحت نظارت مرتبط است، توضیحات الزامی را اضافه کنید (مثلاً «این توصیه پزشکی یا حقوقی نیست»).
برای اشتراکگذاری عمومی، تأییدیههای برند/مالکیت معنوی و هر نیاز به بررسی قانونی را تأیید کنید.
تیم و فرآیند (در صورت ساخت برای دیگران)
یک مالک/تأییدکننده مشخص، بهعلاوه 1–3 کاربر تست برای انجام وظایف واقعی.
یک کانال بازخورد ساده و یک changelog سبک برای پیگیری بهروزرسانی دستورالعملها.
زمان و دامنه
30–60 دقیقه برای ساخت اولیه متمرکز و 30 دقیقه اضافی برای تست و اصلاح در نظر بگیرید.
با موارد کوچک شروع کنید: یک وظیفه، یک مخاطب هدف و یک قالب خروجی. تنها پس از استحکام آن، دامنه را گسترش دهید.
گام 2: استفاده از GPT Builder
ChatGPT را باز کنید ، Explore GPTs → Create
ایده خود را به زبان ساده توضیح دهید؛ جادوگر راهاندازی، دستورالعملها و قابلیتهای اولیه را پیشنهاد میدهد. به جای زبان کلی، از جزئیات استفاده کنید: نقش («مدیر پروژه شفاف و مختصر»)، لحن («دوستداشتنی و مستقیم»)، قوانین انجام/عدم انجام، و قالبهای خروجی دقیق («پیشنویس یک طرح سهبخشی با H2 و نکات گلولهای»). نمونه تعاملاتی اضافه کنید که سوال و پاسخ ایدهآل را نشان میدهند — مدلها از مثالهای خوب ساختار یاد میگیرند.
نکته حرفهای: اگر اغلب از آن میخواهید «مختصر باشد»، این را بهعنوان یک قانون وارد کنید (مثلاً «استفاده از پاراگرافهای کوتاه با نکات گلولهای قابل اسکن»). اگر جدولها مفید هستند، مشخص کنید چه زمانی باید استفاده شوند و ستونهای لازم را تعیین کنید.
گام 3: بارگذاری فایلها یا افزودن APIها (اختیاری)
از منابع معتبر مانند صفحات گسترده، اسناد، راهنمای سبک و PDFها برای ساخت GPT خود استفاده کنید. منابع را کوتاه و گردآوریشده نگه دارید؛ اگر یک سند طولانی است، خلاصه کنید یا آن را تقسیم کنید. اگر پلن شما ابزارها را پشتیبانی میکند، میتوانید مرور وب یا اجرای کد را فعال کنید تا قابلیتهای دستیار گسترش یابد. کاربران پیشرفته گاهی APIها را نیز معرفی میکنند، اگر پلن و سیاستها اجازه دهند. هدف این است که مرزهای روشن درباره آنچه GPT شما میتواند و نمیتواند انجام دهد، مشخص شود.
گام 4: تست و بهبود
از دیدگاه کاربر، نه طراح، تست کنید. پرامپتهای واقعی و نامنظم مخاطبان خود را وارد کنید و سپس هرگونه نقص را یادداشت کنید: محدودیتهای نادیده گرفته شده، پاسخهای خارج از لحن، اطلاعات ساختگی، انحراف در قالببندی. دستورالعملها را دقیقتر کنید، مثالها را بهبود دهید و محافظهای لازم اضافه کنید (مثلاً «مشاوره حقوقی ندهید؛ پیشنهاد دهید با یک متخصص مشورت شود»). یک یا دو آزمایشکننده دعوت کنید تا وظایف واقعی را امتحان کنند و بازخورد ثبت کنند. سریع تکرار کنید، زیرا ویرایشهای کوچک معمولاً از بازنویسیهای گسترده مؤثرتر هستند.
گام 5: انتشار یا اشتراکگذاری
وقتی GPT شما برای یک کار مفید شد، آن را منتشر کنید. شما میتوانید سطح دسترسی را تعیین کنید: خصوصی (فقط شما)، اشتراکی (کاربران مشخص) یا عمومی (قابل کشف برای همه). پس از آن، یک نام واضح، تصویر پروفایل ساده و خلاصهای کوتاه که ارزش آن را منتقل کند، اضافه کنید. عالی شد! اکنون شما یک دستیار هوش مصنوعی شخصیسازیشده دارید که مطابق اهداف شما تنظیم شده است.
نکات موفقیت در ساخت اولین GPT شما
ساختهای روان معمولاً با ساختهای خستهکننده از طریق این الگوها متمایز میشوند:
خاص باشید، نه پرحرف. قوانین کوتاه و دقیق بهتر از راهنماییهای طولانی و مبهم هستند (مثلاً «همیشه 5 نکته و یک خلاصه دو جملهای ارائه دهید» بهتر از «مختصر باشید» است).
از مثالها برای «آموزش» رفتار استفاده کنید. 2–5 گفتگوی نمونه عالی، ساختار، لحن و عمق را مؤثرتر از قوانین عمومی آموزش میدهند.
ابتدا روی یک عملکرد اصلی تمرکز کنید. متخصصها بهتر از عمومیها عمل میکنند؛ همیشه میتوانید قابلیتهای بیشتری اضافه کنید.
از دستورهای باز خودداری کنید. اهداف بسیار گسترده («در همه زمینهها خلاق باشید») به نتایج ناپایدار منجر میشوند. دامنه کار را مشخص کنید.
مرزها را اضافه کنید. فهرست کنید که GPT شما چه کاری نباید انجام دهد، مانند ارائه مشاوره پزشکی/حقوقی، و مشخص کنید چه زمانی باید به انسان ارجاع شود.
ساخت خود را مستندسازی کنید. پیام سیستم و مثالها را در یک سند مشترک نگه دارید تا هنگام تغییر کاربرد، بهروزرسانیها آسان باشد.
راهکارهای سریع برای رفع مشکلات
فرمت را نادیده میگیرد. قوانین قالببندی را به بالای پیام سیستم منتقل کنید و یک خروجی نمونه کامل نمایش دهید.
جزئیات ساختگی ارائه میدهد. دامنه را کاهش دهید؛ یک قانون صریح اضافه کنید تا فقط به فایلهای ارائهشده ارجاع دهد یا ناشناختهها را نادیده بگیرد.
لحن تغییر میکند. یک پاراگراف کوتاه «صدا» اضافه کنید و با یک مثال نوشتهشده در سبک مطلوب آن را تثبیت کنید.
خیلی طولانی/خیلی کوتاه است. محدودیتهای سخت تعیین کنید («≤150 کلمه»، «جدول + نکات، بدون متن توصیفی») و با مثالها تقویت کنید.
یادگیری ساخت GPTهای سفارشی با گیت
اگر یادگیری شما با انجام عملی بهتر است، گیت دورههای عملی ارائه میدهد که شما را گامبهگام در ساخت و راهاندازی GPTهای سفارشی همراهی میکنند — حتی اگر هیچ پیشزمینهای در کدنویسی نداشته باشید. این دورهها پروژهمحور هستند و نشان میدهند چگونه از ایده به یک دستیار قابل اشتراکگذاری برسید.
دوره پیشنهادی
آنچه یاد خواهید گرفت
چگونه پرامپتها را برای شخصیت، عملکرد و کیفیت خروجی ساختاربندی کنید.
چگونه اسناد یا دادهها را برای بارگذاری انتخاب و آماده کنید.
چگونه ابزارها و APIهای پیشرفته (اختیاری) را وارد کنید.
چگونه رفتار GPT را تست، رفع اشکال و بهبود دهید تا به تدریج خطاها کاهش یابند.
